All rights reserved? ©

Μάθημα: Comics & Επικοινωνία
Διδάσκουσα: Λήδα Τσενέ
Ομάδα: 4ward

Η ύπαρξη και η τήρηση των πνευματικών δικαιωμάτων στον διαδικτυακό χώρο αποτελεί μια ανοιχτή, δημόσια συζήτηση. «Το διαδίκτυο είναι ένας χώρος γεμάτος ιδέες και οι ιδέες δεν ανήκουν σε κανέναν», υποστηρίζουν κάποιοι, ενώ άλλοι διαμηνύουν πως «η κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων υπερπηδά τα φυσικά όρια και οφείλει να πάρει διαδικτυακές προεκτάσεις».

Σαφής και τεκμηριωμένη απάντηση μπορεί να μη δίνεται από τον Neil Gaiman στην διαδικτυακή του συνέντευξη περί copyright, ηλεκτρονικής πειρατείας και διαφημιστικού αντίβαρου. Παρ’όλα αυτά, ο γνωστός Άγγλος συγγραφέας, μέσα από την παράθεση προσωπικών βιωμάτων και ρεαλιστικών επιπτώσεων της πειρατείας στην επαγγελματική του ζωή, μας κάνει να αναρωτηθούμε ως προς το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων. Μήπως, τελικά, η διαφήμιση ενός έργου μέσω της δωρεάν διαδικτυακής προσφοράς του, είναι ουσιαστικά πολυτιμότερη από την ιδεολογική χαλάρωση των πνευματικών δικαιωμάτων του δημιουργού του;

Ο ίδιος ο Neil δε διστάζει να παραδεχτεί πως, όταν τα βιβλία του άρχισαν να “ανεβαίνουν” στο διαδίκτυο, αισθάνθηκε ενοχλημένος. Ο κόσμος θα έβρισκε ό,τι ήθελε μέσω του internet ενώ οι πωλήσεις θα έπεφταν κατακόρυφα. Η ιδανική συνταγή αποτυχίας. Με το πέρασμα του καιρού, όμως, ο Neil συνειδητοποίησε πως ακόμα κι ένα «διαδικτυακό ράφι», θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα «πραγματικό ταμείο». Επιχείρησε, σε συνεργασία με τον εκδότη του, το εξής πείραμα: “Ανέβασαν” για έναν ολόκληρο μήνα στην ιστοσελίδα τους, το βιβλίο “American Gods”. Προς μεγάλη τους έκπληξη και ικανοποίηση, παρατήρησαν πως το διαδικτυακό ανέβασμα του βιβλίου συνοδεύτηκε από ένα εξωπραγματικά πραγματικό ανέβασμα στις πωλήσεις του. Αυτό ήταν και το τελικό σημάδι που έπεισε τον συγγραφέα ότι το διαδίκτυο επιδρά καταλυτικά στη γνωστοποίηση και διάδοση οποιουδήποτε έργου ή προϊόντος· ειδικά όταν αυτό αξίζει τον κόπο.

Στην ερώτηση «πώς αντιδράτε στη σύγχυση των πνευματικών σας δικαιωμάτων όταν αυτή προέρχεται από την ελεύθερη διακίνηση έργων σας στο διαδίκτυο», η απάντηση του Neil, όπως κι άλλων συγγραφέων και καλλιτεχνών, συνοψίζεται σε μία και μόνο λέξη: ευκαιρία. Ευκαιρία για τους αναγνώστες να μάθουν. Ευκαιρία για τους δημιουργούς να μαθευτούν.

Η άποψη αυτή του Neil -αν κι όχι καθολικά δεκτή- έχει πολλούς υποστηρικτές. Η νέα Διαδικτυακή εποχή έρχεται να σφραγίσει την κουλτούρα του “δωρεάν” και το internet αποτελεί τον πυρήνα αυτού του νέου συστήματος διανομής. Το διαφημιστικό όφελος από τη δωρεάν διανομή ενός προϊόντος για περιορισμένο χρονικό διάστημα είναι πολλάκις μεγαλύτερο από τα διαφυγόντα κέρδη για την ίδια περίοδο. Συνολικά, το διαδίκτυο έφερε επανάσταση στη διάθεση των προϊόντων και αναπτύχθηκε πολύ εύστοχα η θεωρία της μακριάς ουράς (the long tail). Μια θεωρία που πρεσβεύει την όλο και μεγαλύτερη απομάκρυνση της κουλτούρας και της οικονομίας από το μικρό πλήθος προϊόντων και αγορών, που βρίσκονται στην κορυφή της καμπύλης ζήτησης, καθώς και την παράλληλη μετακίνησή τους προς ένα τεράστιο πλήθος εξειδικευμένων προϊόντων που βρίσκονται στην «ουρά» και πριν ήταν άγνωστα στο ευρύ κοινό. Κάτι τέτοιο συνέβη και στην περίπτωση του Neil Gaiman.

Το Internet μπορεί. Όμως το δικό του «μπορεί», ίσως έρθει σε σύγκρουση με το δικό σου «έχω». Και τότε αρχίζει ένας αγώνας, πολυπόθητο λάφυρο του οποίου είναι η αιματηρή κατοχύρωση των πνευματικών σου δικαιωμάτων μέσα σε μια εικονική κοινότητα αδίστακτων σφετεριστών.